Sinterklaas is alweer een paar weken in het land en dat betekent: hallo “zwartepietendiscussie”. Vanaf 2013 is dit debat niet meer weg te denken in Nederland. Waar ik – en nog vele Nederlanders met mij – in eerste instantie dacht: jemig, moet dit nou? Moeten we deze traditie echt veranderen? Ben ik inmiddels al een aantal jaar overtuigd: we moeten stoppen met Zwarte Piet. Maar waarom dan eigenlijk?

Rechtse Twitteraars en Linkse Instagrammers

Maar waar komt mijn overtuiging om te stoppen met Zwarte Piet vandaan? Ben ik door al die uren die ik in m’n studententijd heb doorgebracht aan de Universiteit Utrecht en de Universiteit van Amsterdam gewoon te links geworden? Te soft? Volgens een aantal Twitteraars wel.

Als ik met “rechtse mensen” op Twitter in discussie ga over racisme, krijg ik regelmatig te horen “Die meid is niet meer te redden, want ze heeft aan de UvA gestudeerd” of “je bent polariserend bezig met termen als white privilege en white fragility.”

White privilege en white fragility: wat is dat eigenlijk?

Om die termen maar meteen even uit te leggen… White privilege is meer kansen krijgen dan getinte/zwarte mensen, simpelweg vanwege je huidskleur. Zo word je minder snel gearresteerd, word je sneller uitgenodigd op sollicitatiegesprek en word er gewoonweg minder achterdochtig met je omgegaan. White fragility is iets dat je in de zwartepietendiscussie al heel snel merkt: witte mensen die boos of verongelijkt reageren op het idee dat Zwarte Piet moet worden ingeruild voor een roetveegpiet of een kleurenpiet (“maar het is een kinderfeest!!!” en “maar ik wil geen verandering!!!” en “maar het is geen racisme, ook al zeggen heel veel  mensen dat ze er gekwetst door worden!!!”) Dat fragiele stukje in onszelf herken ik heel erg. Natuurlijk is het nooit onze bedoeling geweest dat Zwarte Piet een racistisch effect had, maar als mensen aangeven dat ze dit wel zo ervaren moeten we dat serieus nemen.

“Ik discussieer liever met Twitteraars, maar laat me liever inspireren door Instagrammers”

Voor mijn gevoel is Instagram een veel “liever” platform dan Twitter. De feministen die ik volg – zoals o.a. Jameela Jamil van iWeigh – drukken me juist op het hart dat we racisme het beste kunnen overwinnen door onszelf te onderwijzen (#educateyourself) en bewust te zijn van ons witte privilege (als je zelf dus wit bent). Op Instagram zijn foto’s van Zwarte Piet verboden: het is dus duidelijk dat Instagram Zwarte Piet als vorm van racisme ziet. Terwijl ik op Twitter het idee krijg dat de meeste Nederlanders vooral in het “het is een onbegrepen traditie”-kamp zitten.

“Die meid is niet meer te redden, want ze heeft aan de UvA gestudeerd.”

Een Twitteraar met wie ik een discussie had over racisme

Ook grappig op Twitter… Als ik mezelf wit noem i.p.v. blank hebben veel Twitteraars daar moeite mee. Terwijl ik dat doe omdat ik inmiddels weet dat sommige mensen (vanwege de associatie die blank met ons koloniale verleden heeft, en daarbij de associatie dat blank verwijst naar superioriteit) zich gekwetst voelen als ik het over “blanke mensen” heb.

Wit in plaats van blank

Ik denk dan – hoe links het misschien ook is – als ik een paar mensen beter laat voelen door naar mezelf te verwijzen als “wit mens” in plaats van “blank mens”, waarom zou ik dat dan niet doen? Omdat ik zo graag wil vasthouden aan een term die ik eerder wel “mocht” gebruiken? Ik snap de weerstand tegen verandering; dat zit in elk mens. Maar ik ben het wel eens met de “linkse Instagrammers” die op het gebied van racisme blijven roepen: educate yourself!

Educate yourself

Wat betekent dat nou eigenlijk, educate yourself? Het betekent dat je jezelf moet onderwijzen, je in moet lezen in de perspectieven van anderen. Simpelweg een beetje moeite doen om je te verplaatsen in een ander. Als je dit leest en je bent een witte Nederlander: pluspunten voor jou! Dit artikel is namelijk bedoeld om je beter in te leven in mensen met een donkere huidskleur. Mensen die wel last hebben van Zwarte Piet.

En ik zie de ironie er ook wel van in dat ik – als wit mens – jou probeer te onderwijzen op het gebied van racisme. Maar ja… Ik heb het gevoel dat dat is wat veel mensen met een donkere huidskleur wel waarderen. Een zwarte vrouw die ik onlangs op Whatsapp sprak zei “in mijn hoofd ben ik al voorbij het punt om witte mensen uit te leggen waarom ik iets vind en waarom ik ergens voor sta als het racisme betreft.” Dat is ook niet zo gek… Want racisme is iets pijnlijks, waar veel mensen met een donkere huidskleur persoonlijk de negatieve effecten van (hebben) ervaren.

“In mijn hoofd ben ik al voorbij het punt om witte mensen uit te leggen waarom ik iets vind…”

Hou je nou niet zo van lezen, maar kijk je liever naar Zondag met Lubach ofzo? Kijk dan hier zijn aflevering over Zwarte Piet. Of kijk de docu “Wit is ook een kleur” van Sunny Bergman. Hou je juist wel van lezen, en ben je benieuwd naar wetenschappelijke artikelen over de zwartepietendiscussie? Ga dan even naar mijn bronnenlijst (onderaan dit artikel), en zoek op de titels via Google Scholar.

Conclusie…

Laten we Zwarte Piet gewoon inruilen voor roetveegpiet of kleurenpiet.

Want sorry hoor, maar geen enkel kind boeit het dat Zwarte Piet niet meer zwart is. Natuurlijk kosten veranderingen tijd, maar na 7 jaar discussie kunnen we toch wel leven met een ander soort Piet? Vooral omdat het betekent dat het Sinterklaasfeest gewoon blijft bestaan, alleen dan op zo’n manier aangepast dat het weer leuk is voor iedereen. Dus zet je even over je white fragility heen, accepteer dat sommige mensen last hebben van de Zwarte Piet zoals we hem kennen, en verwelkom de roetveeg- en kleurenpietjes.

“Natuurlijk kosten veranderingen tijd, maar na 7 jaar discussie kunnen we toch wel leven met een ander soort Piet?”

Na deze hele preek (sorry not sorry 😉) wens ik je een superfijn Sinterklaasfeest! Kusjes van FEM.

---

Bronnenlijst

Chauvin, S., Coenders, Y., Koen, T. (2018). Never Having Been Racist: Explaining the Blackness of
Blackface in the Netherlands. Public Culture, 30(3), 509-526.

Helsloot, J. I. (2012). Zwarte Piet and cultural aphasia in the Netherlands. Quotidian. Journal for the
study of everyday life, 3.

Lemmens, K. (2017). The dark side of ‘Zwarte Piet’: A misunderstood tradition or racism in disguise?
A legal analysis. The international journal of human rights, 21(2), 120-141.