Anton Kemp is getrouwd met Caroline en de vader van mij (27), Christa (25) en Tirza (18): drie dochters dus. Papa (ik noem hem vanaf nu zo, want ik vind Anton zo gek klinken uit ‘mijn mond’) is geboren op een boerderij in IJsselstein, waar het heel gewoon was om mee te helpen de boerderij draaiende te houden. Hij werkt als verkoper-adviseur in de industriële luchttechniek, ook wel milieutechniek genoemd. Dat doet hij al bijna 40 jaar, waarbij hij vanaf zijn 37^e een V.O.F. oprichtte met zijn business partner Theo. Na bijna 20 jaar samenwerken met Theo en een Belgische firma, ging zijn compagnon met pensioen en begon papa voor zichzelf, als zzp’er. Hij werkt nu al bijna 4 jaar samen met een bedrijf in Zwijndrecht, met veel plezier.

Ik weet nog dat ik je op de basisschool wel eens “schoonmaker” heb genoemd, aangezien je iets met luchtzuivering deed… Kan je je werk nog iets verder toelichten?

“Ik houd me bezig met het zuiver houden van de lucht in de werkomgeving rondom machines en mensen. We filteren de verkeerde stoffen uit de afgezogen lucht en laten schone lucht uitblazen, conform de wetgeving.”

Toch echt iets anders dan schoonmaker dus… 😉

Hoe kijk je aan tegen jouw eigen vader en je bonusvader?

“Mijn eigen vader heb ik nooit gekend, hij overleed toen ik 1 jaar oud was. Mijn vader was toen 35, en overleed plotseling aan een hersenbloeding. Mijn moeder is daarna hertrouwd, met mijn bonusvader dus.”

Papa voegt toe: “Het huwelijk tussen mijn ouders was matig, dat stond de relatie tussen mij en mijn bonusvader in de weg. Ik was wel altijd behulpzaam en beschikbaar mijn bonusvader te helpen met de boerderij. Als er bijvoorbeeld kalfjes geboren werden, werd ik als eerste uit mijn bed geroepen. Als ik goed werkte was hij blij met me, en anders niet. De laatste periode – mijn bonusvader is nu 92 – is onze band wel weer beter aan het worden. Het is nu 4 jaar geleden dat mijn moeder overleed… Ik merk dat ik het fijn vind om hem te helpen met boodschappen doen en dat soort dingen.”

“Als er bijvoorbeeld kalfjes geboren werden, werd ik als eerste uit mijn bed geroepen.”

Heb je dingen van je vaders geleerd?

“Oma deelde niets over mijn vader. Alleen dat hij een aardige, vriendelijke man was. Ze wist zelfs niet meer wat voor kleur ogen hij had… Als ik vragen stelde, antwoordde ze ontwijkend. Dus ik kan niet echt zeggen dat ik iets van mijn eigen vader geleerd heb, ook niet door verhalen dus. Van mijn bonusvader heb ik discipline en trouw geleerd. Opa heeft altijd het goede nagestreefd, zijn plichten goed gedaan en hij was erg trouw. Hij gaat bijvoorbeeld bij zieke mensen langs en bezoekt zijn familie regelmatig. Ik zie hem als mijn vader voor dit aardse bestaan. Opa heeft me praktische dingen geleerd, om bijvoorbeeld een reservewiel te vervangen. Hij was van goede wil; ik vind dat oma hem niet zo goed behandeld heeft eigenlijk.”

“Van mijn bonusvader heb ik discipline en trouw geleerd.”

Mis je je eigen vader wel eens?

“Rond m’n 40^e begon ik m’n eigen vader te missen. Toen kwam dat gevoel dat ik gewild had dat hij er geweest was, ik wou dat ik hem had leren kennen.”

“Ik had met hem willen sparren. Ik denk dat mijn vader veel gematigder was geweest in de dingen die we deden. Als wij bijvoorbeeld gingen stappen vond oma dat slecht, maar ik denk dat hij dat rustiger had opgepakt. Van de foto’s weet ik dat mijn vader altijd vriendelijke ogen had, hij moet wel een vriendelijke man geweest zijn.”

“Rond m’n 40^e begon ik m’n eigen vader te missen. Toen kwam dat gevoel dat ik gewild had dat hij er geweest was, ik wou dat ik hem had leren kennen.”

Wanneer werd je zelf vader en hoe vond je dat?

“Ik was 33 en ik vond het heel bijzonder: ik weet het nog precies. We deden een spelletje Monopoly en toen begon het. Op een maandagochtend werd je geboren, om 10 voor 5 ’s ochtends.”

Papa vult aan: “Loes, de verloskundige was erbij. Ineens had ik de verantwoordelijkheid voor een klein levend wezentje, dat voelde heel speciaal. Mama had van tevoren bedacht dat Lisanne een mooie naam is. Je tweede naam heb ik bedacht: Aveline. We deden niet echt aan vernoemen, maar toch ben je een beetje vernoemd naar jouw oma’s. Je eerste naam naar oma Elisabeth en je tweede naam naar oma Aafje.”

“Ineens was ik verantwoordelijk voor een klein levend wezentje, dat voelde heel speciaal.”

En hoe was het om daarna nog twee keer vader te worden?

“De tweede keer vader worden was heel heftig, want de bevalling ging niet goed. Er was echt paniek, want mama verloor heel veel bloed. ’s Nachts werd ze geopereerd, maar wonder boven wonder zat ze na twee dagen alweer op de bank, thuis. Alles was gelukkig goed gekomen, maar door deze ervaring duurde het wel lang voordat de derde kwam. Eerst wilden we vier kids, maar na Christa was het even helemaal over. Pas vijf jaar later gingen we weer nadenken over een derde kindje. Toen mama zwanger werd, kreeg ze helemaal uitslag van de stress. De derde keer dat ik vader werd, beviel mama in het ziekenhuis. Als je de foto’s terugziet, zie je hoe gelukkig ik ben. Onze buren, Betty en Robbert-Jan, stonden heel dichtbij; ze pasten op jullie toen wij in het ziekenhuis waren. Na een paar uur waren we alweer thuis, en toen konden zij ons derde kindje ook vasthouden: Tirza was geboren.”

Wat vind je ervan dat je alleen maar dochters hebt?

“Uiteraard had ik een zoon heel leuk gevonden, maar ik was altijd blij dat de meiden gewoon goed en gezond waren. En ik ken veel bekende mensen die ook drie dochters hebben, zoals de koning, dat vind ik wel grappig. Ik heb het nooit als een gemis ervaren; die zoons komen er vanzelf wel bij als het goed is.”

“Ik ken veel bekende mensen die ook drie dochters hebben, zoals de koning.”

Papa vertelt verder: “Tennissen kwam in de plaats van voetbal. Sporten vond ik het leukste. Aan het begin konden jullie nog geen bal terugslaan, maar ik vind het erg leuk dat jullie alle drie willen en (inmiddels) kunnen tennissen. Voetballen is zo’n herrie en geschreeuw, het is eigenlijk wel prima dat dat er niet is. Met mijn broertje bel ik nog wel na Feyenoord-wedstrijden, dus ik kom alsnog wel aan mijn voetbal-praat. Het idee om te starten met tennis kwam van mij. Christa was introvert, dus ik wilde met haar gaan tennissen. Toen wilde jij ook gelijk.”

“Aan het begin konden jullie nog geen bal terugslaan, maar ik vind het erg leuk dat jullie alle drie willen en (inmiddels) kunnen tennissen.”

Wat vind je mooi en wat vind je moeilijk aan het vaderschap?

“Ik vind het moeilijk om altijd te begrijpen wat jullie (vrouwen dus…) bedoelen. Maar ik vind het heerlijk om een balletje met jullie te slaan en er te zijn als het nodig is. Het hoort gewoon bij het leven, je bent gezegend als je kinderen hebt. Ik vind het belangrijk om er voor jullie te zijn en om me niet te verliezen in m’n werk.”

Die periode is er namelijk wel geweest, dat pap een work-aholic was. Dat weet ik niet meer, want ik was nog heel klein.

Maar papa vertelt: “Er is een periode geweest dat ik me wel in m’n werk verloor. Jij was drie en Chris één, en ik weet nog dat ze eenkennig was voor mij. Ik ging 7 uur ’s ochtends van huis en kwam 7 uur ’s avonds thuis. Ik heb in die organisatie meerdere functies gehad; eerst Hoofd Engineering en daarna Commercieel Directeur. Maar dat was niet mijn ding, de werk-privé balans was niet goed. Ik zat zo vast bij dat bedrijf, dat mama en ik naar God hebben gebeden. Zijn reactie was duidelijk: ik werd ontslagen. Uiteindelijk kreeg ik nog de functie van Technisch Manager aangeboden, omdat ze me niet kwijt wilden… Maar na een halfjaar ben ik daar toen weggegaan en met Theo onze V.O.F. begonnen. Als je God bidt om iets, kan er wel eens iets gebeuren dat je niet leuk vindt, maar wat uiteindelijk wel goed is. Ik begon samen te werken met Theo vanaf m’n 37^e, toen was jij vier en Chris twee. Vanaf toen werkte ik vanuit huis en dat ging heel goed. Het was ook fijn voor mama, die in eerste instantie nog een aantal dagen als doktersassistente werkte.”

“Als je God bidt om iets, kan er wel eens iets gebeuren dat je niet leuk vindt…”

Papa vult nog aan: “Ook nu er vriendjes rondlopen, vind ik dat wel gezellig. Ik kan er wel van genieten en ben blij met de ontwikkelingen in ons gezin.”

Wat zijn je mooiste vader-dochter momenten?

“Niet tegen Tirza zeggen want dan wordt ze boos, maar ik vond het heel leuk om een weekje met jou en Christa naar Lanzarote te gaan in februari, nu alweer 10 jaar geleden. Maar ik geniet ook van de simpele momentjes thuis. Even samen autorijden, met jullie op stap. Gewoon… Tijd hebben met jullie.”

Oma had een bipolaire stoornis[1]. Jij ook: wanneer en hoe ontstond dat?

“In oktober 2015 werd ik ziek. Eerst leek het slaapapneu, een slaapstoornis waarbij je soms stopt met ademhalen, waardoor de kwaliteit van slapen slechter wordt. Toen bleek het een depressie te zijn… Het advies was om een maand thuis te blijven, maar dat bleek niet genoeg om te herstellen. Dat ik een bipolaire stoornis heb, is vastgesteld medio 2016.”

Had je dan nooit eerder last van stemmingswisselingen, pap?

“Als ik eerlijk ben, had ik vanaf 2012 al last van depressieve gevoelens. Ik weet nog toen ik 50 werd, nu 10 jaar geleden, dat ik dacht van: “Tjonge… Het leven is wel een beetje voorbij nu…” Maar omdat je thuiswerkt, kun je die gevoelens makkelijk verstoppen. In 2015 raakte ik overspannen, toen kreeg ik een burn-out. Een jaar later werd mijn contract bij Keller beëindigd, de Belgische firma waar ik met Theo samen bijna twintig jaar voor gewerkt heb. Ik begon anti-depressiva te slikken, maar dat was niet handig. Als je naast die lows (depressieve episodes) ook highs (hypomanische episodes) hebt, is anti-depressiva echt de verkeerde medicatie. Omdat het zo’n high niet voorkomt, en zelfs kan triggeren.”

Hoe zag de bipolaire stoornis er bij oma uit?

“Als oma depressief was, kon ze niks meer. Oma had een eigenwijs karakter, in een depressie was alles volgens haar negatief. Ze deed dan niks meer. Maar als ze hyper was, vloog ze naar de stad toe en toen kon alles weer. Bij mijn moeder (oma dus) was het hollen of stilstaan. Echt hollen of stilstaan. Het was ook wel eens vervelend qua (christelijk) geloof: oma wist alles beter. Ze had veel meegemaakt, want mijn vader overleed jong en mijn oudste broer, Kees, overleed op zijn 17^e toen hij op zijn brommer op een auto klapte. Oma werd daardoor echt depressief en zwaarmoedig. Maar ik weet ook nog dat ze veel weg was, toen ze nog niet hertrouwd was met opa.”

“Als oma depressief was, kon ze niks meer (…), maar als ze hyper was, vloog ze naar de stad toe en toen kon alles weer.”

Papa vult aan: “Ik weet niet of mijn moeder haar medicijnen goed bleef slikken, want ze was van mening dat God overal boven staat, ook boven de medicijnen. Ze zorgde niet altijd zo goed voor haarzelf. Ik ben heel trouw in medicatie innemen, ook als het moeilijk is.”

Hoe voel je je op dit moment?

“Ik voel me nu wel steady. Af en toe heb ik nog een depressie, maar die duurt maximaal twee weken. Dus officieel is het dan geen depressie te noemen, meer een dip. Nu heb ik een ongekend goede periode. Na veel uitproberen met verschillende medicatie, slik ik nu alleen Lithium (het voorkeursmedicijn voor een bipolaire stoornis). Mijn schildklier is ook gevoelig, die heeft te maken met de hormoonbalans, waardoor ik soms ook in een dip kan raken.”

Hoe ga je om met een dip of depressie?

“Als ik in een dip zit, ga ik juist aan de gang. Dan moet ik iets doen. Ik kán niet in bed blijven liggen, want dan word ik helemaal gek van mezelf. Vaak doe ik iets in de tuin of in huis, of iets simpels voor m’n werk. Ik werk dan op een veel trager niveau dan normaal, want m’n lichaam en m’n verstand functioneren niet goed. Ik ben dan zo down dat ik alleen m’n eigen tekortkomingen zie. Er komen volop leugens in me op, maar het helpt een beetje als ik me besef dát het leugens zijn. Mezelf afleiden door bezig te zijn met klusjes, of een stuk gaan fietsen, maken de dip iets minder zwaar.”

En hoe ga je om met een high of hypomanie?

“De eerste keer dat ik uit m’n depressie kwam (die twee maanden had geduurd), had ik genoeg energie om drie nachten achter elkaar door te gaan. Ik was fit, scherp… Maar na een tijdje ging het toch niet goed. Mama zei al dat ik thuis moest blijven en geen biertjes moest gaan drinken op de tennisclub, maar ik was vaak eigenwijs. Hierna heb ik nooit meer zo’n hoge high gehad. Wel dat ik na een depressie een soort adrenaline-kick kreeg, waardoor ik zelfs moest zitten van de pijn. Ik krijg in een hypomanie veel zin om dingen te doen. Nu heb ik die highs niet meer, de medicatie en rust en regelmaat houden, helpen me om redelijk stabiel te blijven. Het is nu rustig.”

“Daarbij helpt mama me om die rust te bewaren. Ik luister echt naar haar, want ik weet dat ze vrijwel altijd gelijk heeft. Alleen als ik echt overtuigd ben van het tegendeel, volg ik m’n eigen pad. Zo vond ik het eerst heerlijk om het laat te maken op de tennisclub en tot een uurtje of 2 ’s nachts door te gaan. Dat doe ik nu niet meer, want met deze bipolaire kwetsbaarheid kan ik minder prikkels aan.”

Wat vind je ervan dat ik sinds kort ook gediagnosticeerd ben met een bipolaire stoornis?

“Ik vind het heel erg dat jij dit nu ook hebt. In eerste instantie nam ik het mezelf kwalijk. Die rotziekte zit in onze familie, maar ik besef nu wel dat het niet mijn schuld is. Toch voelde ik me er heel slecht door. Maar goed, je legt het bij God neer en verder doe je er niks aan. Ik vind het erg voor jou, maar ook voor ons als gezin. Want soms leidt het tot onbegrip. We hebben het beste met elkaar voor, maar jij bent wel eigenwijs. Het zit in jouw karakter. Daarin lijk je een beetje op oma.

“Die rotziekte zit in onze familie, maar ik besef nu wel dat het niet mijn schuld is.”

Papa vertelt verder: “Door dat eigenwijze, ga je je neus gewoon stoten. Daarom is het goed dat je straks weer in Utrecht op jezelf woont. Ik luister naar je, ik kijk hoe het gaat, en ik lever niet zo snel commentaar op je gedrag. Je bent serieus met deze kwetsbaarheid bezig. Ik vind dat wij niet kunnen zeggen wat je doen moet. Ik zeg minder dan mama, maar ik hoop wel dat je je verstand gebruikt en die vaste ankerpunten vasthoudt: rust, reinheid en regelmaat. Ik wil je wel vasthouden en sturen, maar dat gaat niet. Toch blijft het een stukje zorg. Niet dat je minderwaardig bent, maar ik hoop gewoon dat je een goede vent vindt.”

* Lisanne rolls her eyes *

Ben je trots op je dochters?

“Absoluut. Ik ben blij met ze en trots op ze. Ik ben – zoals ze dat in België zeggen – fier op jouw doorzettingsvermogen. Je bent lekker eigenwijs. Met tennis heb je die verbetenheid van “ik wil winnen”. Ik ging altijd bij jullie tenniswedstrijden kijken, hele zaterdagen lang. Vaak was ik nog zenuwachtiger dan jullie. Ik ben trots op je sport- en studieprestaties. Nu maak ik me wat meer zorgen om je, maar ik ben nog steeds trots.”

“Van Christa vind ik het zo goed dat ze op kamers is gegaan, bij een studentenvereniging zit en in Amsterdam studeert. Ze was eerst “het kleine meisje in het ziekenhuis”, omdat ze vroeger veel ziek is geweest. Ze was introvert en gesloten, maar ik zie haar opbloeien en dat is mooi om te zien.”

“Tirza is de jongste, met haar heb ik misschien wel de meeste activiteiten gedaan. Ze trok heel erg naar me toe, meer als jullie. Later ging ik ook met Tirs tennissen. Natuurlijk ben ik ook trots op m’n kleinste meid (die alweer 18 is inmiddels!).”

Papa moet toch ook nog iets over vriendjes toevoegen: “Toch valt het me op dat ik m’n dochters loslaat als ze een relatie hebben. Ik heb dan niet het gevoel dat ik m’n kleine meisjes kwijtraak, want ik ben geen bezitterig type. Ik vind het wel jammer dat jullie blond haar hebben en slank zijn, in plaats van donker haar en dik. (Ik moest hier heel hard om lachen, haha, papa baalt dat we niet meer op hem lijken). Mama’s genen zijn duidelijk dominant.”

• 

• 

• 

Wat betekenen mama’s “dominante genen” voor jullie huwelijk?

“Mama en ik zijn samen leiders, we overleggen altijd. Vaak zijn we het eens, het is een gelijkwaardige relatie. In sommige dingen is mama sterker dan ik, ze heeft bijvoorbeeld meer mensenkennis. Ik kan dat accepteren. Ook heeft ze meer technisch inzicht; zo kan ze bijvoorbeeld beter een kast in elkaar zetten dan ik. Ik lach er wel om, ik vind dat leuk. We kunnen goed samenwerken.”

Heb je adviezen voor aankomende vaders?

“Zorg ervoor dat je tijd hebt voor je gezin. Zoek een goede balans tussen je werk- en privéleven. Thuiswerken is een voordeel heb ik gemerkt. Zorg niet alleen voor voldoende tijd voor de kids, maar ook voor je partner. Bemoei je daadwerkelijk met de opvoeding van je kinderen. Daarbij zijn mama en ik altijd heel open geweest en transparant (ook over onze tekortkomingen), ik denk dat dat ook goed is voor de band met je kinderen.”

Wil je nog iets meegeven aan de FEM/MEF lezers?

“Wees altijd eerlijk en open naar elkaar: speel geen spelletje. Mijn vrouw is volledig gelijkwaardig aan mij. Als zij een beter idee heeft dan ik, doen we dat. Er is wederzijds respect, we geven elkaar de ruimte. Wees gelijkwaardig, maar geef ook de diversiteit tussen jullie de ruimte.”

Dankjewel voor je openheid en het delen van je leven. Niet alleen met je dochters, maar ook met alle FEM/MEF lezers. I love you! Fijne Vaderdag voor de liefste, beste, gekste, grappigste papa van de hele wereld.

---

[1] Vroeger manische depressie genoemd: een stemmingsstoornis waarbij je highs (hypomanie of manie) en lows (dip of depressie) afwisselend van elkaar ervaart, vaak met stabiele periodes tussendoor.